GRİP
Genel bakış
Grip nedir?
Grip; influenza A ve B virüslerinin neden olduğu, ani başlayan yüksek ateş, öksürük, yorgunluk ve kas ağrısı gibi semptomlarla kendini gösteren, burun, boğaz ve bazen akciğerleri etkileyen bulaşıcı bir viral enfeksiyondur.
Üst solunum yollarını etkileyen grip, bazen akciğerlere kadar inebilir ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Hastalık yüksek ateş, baş ağrısı, aşırı yorgunluk, öksürük, boğaz ağrısı, burun akıntısı veya tıkanıklık gibi belirtilerle kendini gösterir. Ayrıca vücut ağrıları sık görülürken çocuklarda ishal ve kusma gibi belirtiler de yaygındır. Grip tedavi edilmediğinde; viral ya da bakteriyel zatürre, sıvı kaybı, orta kulak enfeksiyonları ve sinüzit gibi sorunlara neden olabilir.
Bu nedenle grip hastalığına yakalananlarda erken dönemde antiviral tedaviye başlanması çok önemlidir.
Grip sık gözlenen bir hastalık mı?
Grip influenza virüsünün neden olduğu, genellikle yıl içerisinde sonbahar sonu, kış ve ilkbahar başına kadar olan dönemde daha sık görülen oldukça bulaşıcı bir hastalıktır.
Toplumun özelliklerine göre her yıl belirli sayıda insanı etkiler ve hastalandırır. Dünyada her yıl 3-5 milyon kişi grip hastalığına yakalanmakta ve her yıl grip veya gribe bağlı gelişen başka hastalıklar nedeniyle 250.000-500.000 ölüm gözlenmektedir.
Grip hastalığına yol açan virüs nedir?
Grip; temel olarak burun, boğaz, bronşları ve daha ender olarak akciğerleri etkileyen influenza virüsüne bağlı solunum yolu enfeksiyonudur.
Öksürük, hapşırma, yakın temas, öpüşme, tokalaşma ile çok çabuk bulaşabilen influenza virüsü ellerin gün içinde sık sık yıkanmaması sonucu yayılmaktadır.
Gribin bulaşması kapalı ortamlarda çok daha kolaydır. Hasta öksürdüğünde ve hapşırdığında milyonlarca virüs havaya yayılır. Sağlıklı insanlar solunum yoluyla virüsü alır.
Solunum yolu hastalıklarına yol açan virüsler nelerdir ve bu virüslere yönelik tedaviler mevcut mu?
Üst solunum yolu enfeksiyonlarının bir çoğu virüslere bağlı gelişmekte olup hepsinin bulaşma yolu benzerdir. Virüsler solunum yoluna öksürük veya hapşırma esnasında havaya saçılan damlacıklar yolu ile bulaşmaktadır.
Solunum yollarında hastalığa yol açan en önemli virüsler;
- influenza,
- rinovirüs,
- parainfluenza virüs,
- RSV (respiratuvar sinsiyel virüs),
- adenovirüs,
- human coronavirus ve sinsisyel
Virüsler solunum yoluna öksürük veya hapşırma esnasında havaya saçılan damlacıklar yolu ile bulaşıyor. Üst solunum yolu enfeksiyonlarının birçoğu virüslere bağlı gelişiyor ve hepsinin bulaşma yolu birbirine benziyor.
Bu virüslere yakalanan kişilerde bilinmesi gereken en önemli nokta ise yalnızca influenza virüsüne yani Grip hastalığına yönelik spesifik antiviral tedavi mevcuttur. Diğer virüslere yakalandığımızda genellikle destekleyici tedavilerle iyileşmeyi beklerken, grip hastalığında veya grip şüphesi olan her durumda erken dönemde antiviral tedaviye başlanması ile hastalığın hızlıca önüne geçilebilmektedir.
Grip virüsü ne kadar süre ile canlı kalmaktadır?
Havaya yayılan canlı grip virüsü bir çok yüzeyde 4 saat sonunda canlı kalmakta olup, gözenekli olmayan yerlerde 9 saat sonunda canlılığını devam ettirmektedir.
Ne kadar bulaşıcıdır?
Grip olan kişinin hapşırması sonucu etrafa 40.000 kadar damlacığın yayılır.
Damlacıklar yaklaşık 2 metre mesafeye kadar ulaşırlar ve havada 30 saate kadar kalabilirler.
Açık havada yayılarak yoğunluğu azalabilir ancak kapalı alanda yoğunluğu azalmadan etkisini sürdürebilirler.
Grip virüsü vücuda girdikten sonra hücrelerin içinde hangi hızda çoğalır?
Tek bir influenza virüsü hücreye girdikten sonra;
• 12 saatte 6000 virüs,
• 24 saatte 12000 virüs ürer.
Hızlı bir şekilde hastalığın ilerlemesine neden olur.
Grip virüsünü ortamda kaç gün boyunca saçarız?
Grip olan kişi belirtiler ortaya çıkmadan 1 gün önce hastalığı bulaştırmaya başlayabilir.
Özellikle belirtilerin ortaya çıkmasından itibaren ilk 3-4 gün, gribin en bulaşıcı olduğu dönemdir.
Grip olan kişi 5 ila 7 gün boyunca gribi bulaştırmaya devam edebilir. Grip; erken dönemde tedavisi kolay bir hastalıktır.
Nedenler ve Riskler
Grip kimlerde sık gözlenir?
Grip ya da tıbbi ismiyle influenza her yıl dünyada yaklaşık 3-5 milyon kişiyi etkileyen bir hastalıktır. Yılda 250-500.000 kişinin ölümüne neden olan grip virüsü damlacık yoluyla bulaşıyor.
Özellikle bazı risk gruplarında hastalık daha ağır seyrediyor. Bu kişilerin hastalığı daha da ciddiye alması gerekiyor.
Grip hastalığının ağır seyrettiği risk grupları aşağıda sıralanmaktadır:
|
Yeni doğanlar ve 5 yaşından küçük çocuklar (özellikle 2 yaşın altındaki bebekler) |
|
65 yaş üzeri kişiler |
|
Gebe kadınlar |
|
Astım, kalp problemi veya akciğer hastalığı gibi kronik hastalığı olanlar |
|
Aşırı obez kişiler |
|
Bağışıklık sistemi zayıf kişiler |
|
Bakım evinde kalan kişiler |
Grip açısından risk grupları ve risk oranları nedir?
Bazı risk gruplarında grip daha ağır seyreder:
- Kalp hastalığı olanlarda 5 kat,
- Kronik akciğer hastalığı olanlarda 12 kat,
- Kalp ve akciğer hastalığı olanlarda 20 kat daha fazla ölüm riski vardır.
Tüm risk gruplarında erken tedavi gribin daha hafif atlatılmasını sağlar. Bu nedenle geç kalınmadan doktora başvurulması çok önemlidir.
Korunma ve Tedavi
Solunum yolu hastalıklarından korunmak için bağışıklık sistemimizi güçlendirmenin doğal yolları nelerdir?
- Uykunuzu düzgün alın. Her gece 7-8 saat uyumak bağışıklık sistemi için büyük önem taşıyor.
- Dengeli beslenin. Renkli sebze meyveleri tüketmeye özen gösterin. Antioksidan açısından zengin olan renkli meyve ve sebzeleri ne kadar fazla tüketirsek o kadar sağlıklı kalırız. Meyvelerden portakal, mandalina ve greyfurt; sebzelerden ise maydanoz, roka, yeşilbiber, tere, karnabahar ve ıspanak iyi birer C vitamini kaynağıdır. Maydanozun çiğ halde ve sapları ile birlikte 5-10 dal doğranmadan, koparılarak tüketilmesi günlük C vitamin ihtiyacımızın bir kısmını karşılar. Maydanoza limon da ekleyerek vitamin değerini artırabilirsiniz.
- Su için. Özellikle hastalık sırasında sıvı tüketimi çok önemlidir. Sıvı tüketimini artırmak için bitki çaylarını tercih etmelisiniz. Ihlamur, rezene, adaçayı, nane, zencefil, kuşburnu gibi gribe karşı destekleyici olan bitki çaylarını içebilirsiniz.
- El yıkamayı alışkanlık haline getirin. Eller su ve sabun ile minimum 20 saniye yıkanmalıdır. Çocuklarınıza; her tuvalet sonrası, her yemek öncesi ve sonrası ve oyun sonrası ellerini yıkamalarını öğretin. Yanınızda kolonya taşıyın.
- Hareket edin. Düzenli egzersiz yalnızca savunma sistemini düzeltmekle kalmaz; aynı zamanda osteoporoz, kalp hastalıkları ve bazı kanser tiplerine yakalanma ihtimalini de düşürür. Evcil bir hayvan edinmek de hareketinizi artırmanıza yardımcı olacaktır.
- Alkol ve sigaradan uzak durun. Alkol ve sigara bağışıklık sistemini zayıflatan en önemli unsurlardan ikisidir.
Tüylü dostunuzla gezerken egzersiz de yapmış olursunuz. Bu da daha sağlıklı kalmamıza yardımcı olan unsurlardan biridir.
- Stresten uzak durun. Biraz stres iyidir, mücadeleye karşı vücudunuzun hazır duruma gelmesine yardımcı olur. Fakat stres uzun sürdüğünde vücudun savunma sistemini zayıflatabilir.
- Pozitif düşünün. İyi düşünceler de bizleri hastalıklardan korur. İyi düşünceler barındırırsanız vücudunuzun savunma sistemi daha iyi çalışır. Kahkaha atarak gülmek vücudunuzun savunma sistemine yardımcı olur.
Grip hastalığına yakalanma durumunda yapılması gerekenler nelerdir?
En kısa sürede hekiminize gidiniz
Grip hastalığının tedavisi vardır. Risk grupları başta olmak üzere, kişilerin belirtilerin başladığı ilk andan itibaren hekimlerine danışması çok önemlidir. Grip hastalığına yol açan virüse yönelik spesifik tedavi mevcuttur. Hekiminizin başlayacağı antiviral tedavi ile hastalığın süresini belirgin şekilde kısaltabilir ve belirtilerin hafif geçmesini sağlayabilirsiniz. Hatta erken dönemde başlanacak antiviral tedavinin zatürre gibi gelişebilecek daha ağır sonuçlarda %50’nin üzerinde azalmaya yol açtığı bilinmektedir.
Evde dinlenin
Belirtilerin başladığı andan, hatta 1 gün öncesinden bulaştırıcılığınız başlamıştır. Belirtilerin olduğu süre boyunca bulaştırıcılığınız devam etmektedir. Evde hastalığınız süresince dinlenmek hem toparlanmanıza yardımcı olur hem de çevrenize hastalığın bulaşmasını önlemiş olursunuz. Ateş düştükten 1 gün sonra okula veya işe dönmek en iyisidir.
Bol miktarda sıvı alın
Hastalığınız süresince fazla miktarda sıvı alın. Bu sıvının yalnızca su olması da gerekli değildir. C vitamininden zengin portakal suyu, ıhlamur, ada çayı, limonlu çay içebilirsiniz. Bu sıvıların hepsi solunum sisteminde mukusu yumuşatarak balgamın daha rahat atılmasını sağlar. Bunu yapabilmek çok iyidir çünkü balgamın solunum yollarında kalması hastalığın ağırlaşmasına neden olur. Öksürüğünüzün doğal tedavisi bol sıvı almaktan geçer.
İyi ve dengeli beslenin
C vitamini vücudun savunma sistemini güçlendirir. Özellikle turunçgiller olmak üzere meyve tüketin. Koyu yeşil yapraklı taze sebzeleri sıkça tüketmek direncinizi artıracaktır. Tavuk suyu çorbası da iyileşmenize çok yardımcı olur.
Ağrı ve ateş için önleminizi alın
Ateşinizin olması vücudunuzun virüsle savaştığının göstergesidir. Ateşiniz yükseldiğinde antiviral tedaviye ek olarak alınacak ağrı kesici ve ateş düşürücüler, rahatlamanızı sağlayacaktır.
Burnunuzu açık tutun
Burnunuzu tuzlu su ile temizlemeye özen gösterin. Kaynatılmış ve soğutulmuş 1 bardak suyun içine 1 çay kaşığı tuz atılarak tuzlu su hazırlanır. Hazırladığınız karışımı burun deliği içine sıkarak burnunuzu temizleyebilirsiniz. Suyla temizlendiğinde yeterli bir açıklık sağlanamaz ise sıcak bir duş yapmak buhar etkisiyle mukozaları gevşeterek tıkanıklığa çözüm olabilir. Yine ev ortamında burun sağlığı açısından sıcak su ve mentol ile buğu yapmak burun ve bronşları rahatlatır.
Grip tedavisi mevcut mu?
Grip, tedavisi mevcut bir hastalık olup tedaviye ne kadar erken başlanırsa sonuçları o kadar yüz güldürücüdür. Grip tedavisinde influenza virüsüne yönelik antiviral ilaç mevcuttur. Grip tedavisinde tek kullanılan antiviral ilaç nöroaminidaz inhibitörleri grubunda yer almaktadır.
Grip tedavisine erken başlamanın bir önemi var mı?
Grip hastalığında ilk 2 gün çok önemlidir.
Grip tedavisine, belirtileri takiben ilk 48 saat içinde başlanmasıyla grip hastalığının hafif geçmesi, riskli durumların ortaya çıkmaması sağlanmakta ve ölümlerin çoğunun önüne geçilmektedir.
Hastalığın Sonuçları
Tedavi edilmediğinde yol açacağı sorunlar nelerdir?
Grip, İnfluenza virüsünün neden olduğu ve genellikle sonbahar ile kış aylarında ortaya çıkan oldukça bulaşıcı bir hastalıktır. Üst solunum yollarını etkileyen grip, bazen akciğerlere kadar inebilir ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Hastalık yüksek ateş, baş ağrısı, aşırı yorgunluk, öksürük, boğaz ağrısı, burun akıntısı veya tıkanıklık gibi belirtilerle kendini gösterir. Ayrıca vücut ağrıları sık görülürken, çocuklarda ishal ve kusma gibi belirtiler de yaygındır. Grip tedavi edilmediğinde; viral ya da bakteriyel zatürre, sıvı kaybı, orta kulak enfeksiyonları ve sinüzit gibi sorunlara neden olabilir. Özellikle kalp yetmezliği, astım veya diyabet gibi kronik hastalıkları olan bireylerde bu hastalıkların seyrini kötüleştirebilir. Bazı durumlarda kas iltihabı, sinir sistemi rahatsızlıkları ve kalp problemleri de görülebilir.
Grip ile ilgili doğru bilinen yanlışlar
Yanlış 1
Grip hastalığının tedavisi yoktur.
Doğru:
Grip hastalığının tedavisi mevcuttur. Hatta tedaviye ne kadar erken başlanırsa hastalığın tedavisi de o kadar hızlı olmaktadır.
Grip, erken dönemde tedavisi kolay bir hastalıktır. Geç kalmadan doktorunuza başvurunuz.
Yanlış 2
Grip ile soğuk algınlığının birbirinden farkı yoktur.
Doğru:
Soğuk algınlığı ve gribe yol açan virüsler birbirinden farklıdır. Soğuk algınlığında hafif bir boğaz ağrısı, gözlerde sulanma, burun tıkanıklığı, geniz akıntısı, hapşırma, aksırma, şakaklarda biraz ağrı, hafif bir kırgınlık hali vardır ama ayakta atlatılabilir.
Ancak grip hastalığında yüksek ateş, öksürük nöbetleri, çok ciddi eklem ağrıları, kas ağrıları, halsizlik vardır.
Grip virüsleri erken dönemde tedavi edilmediğinde genellikle hızla ilerleyerek akciğer hastalıklarına ve ardından ölüme yol açabilmektedir.
Grip, erken dönemde tedavisi kolay bir hastalıktır. Geç kalmadan doktorunuza başvurunuz.
Yanlış 3
Grip olduktan sonra yapabileceğiniz pek bir şey yoktur.
Doğru:
Grip belirtileri başlar başlamaz doktorunuza gitmeniz çok önemlidir.
Grip hastalığının başlangıcında hekiminiz tarafından reçetelenen grip hastalığına yönelik antiviral tedavi ile hastalığı daha kısa sürede ve sağlıklı atlatmanızı sağlarsınız.
Erken önlem ve tedaviyle grip hastalığına bağlı gelişebilecek zatürre gibi ciddi solunum yolu hastalıklarının da önüne geçmiş olursunuz.
Grip, erken dönemde tedavisi kolay bir hastalıktır. Geç kalmadan doktorunuza başvurunuz.
Yanlış 4.
Grip tehlikeli bir hastalık değildir.
Doğru:
Grip, risk gruplarında ölümcül olabilecek şekilde ağır seyreder.
Grip hastalığını ağır geçirebilecek risk grupları;
- Bebekler ve 5 yaşa kadar olan çocuklar
- 65 yaş üzeri kişiler
- Gebeler ve emziren kadınlar
- Bağışıklık sistemi baskılanmış hastalar
- Kronik sağlık sorunu olan hastalar
Grip, erken dönemde tedavisi kolay bir hastalıktır. Geç kalmadan doktorunuza başvurunuz.
Yanlış 5:
Anne adayı gebelerde grip tedavisi sakıncalıdır.
Doğru:
Hamilelik sürecinde erken tedavi olmazsa grip çok ağır seyredebilir.
Anne karnındaki bebeğe ve anneye zarar vermeyen, grip tedavisinde kullanılan ilaçları hekimlerimizin kontrolünde güvenle kullanarak sağlıklı bir şekilde grip tedavisini gerçekleştirebilirsiniz.
Grip, erken dönemde tedavisi kolay bir hastalıktır. Geç kalmadan doktorunuza başvurunuz.